Jak podołać wyzwaniu bycia rodzicem? To praca na cały etat i często potrzebne jest wsparcie bliskich. Tymczasem współcześnie rzadko spotykamy rodziny wielopokoleniowe, które mieszkają w jednym domu czy blisko siebie. Rodziny są często odcięte od wsparcia innych krewnych lub z różnych powodów mogą korzystać z niego tylko w ograniczonym zakresie. Częstym problemem opiekunów jest też chęć dążenia do perfekcji i nieuniknione błędy, które wyzwalają poczucie bycia nieudacznikiem i beznadziejności oraz napędzają poszukiwania skutecznych metod wychowawczych, co może być kolejną pułapką, ponieważ w XXI w. zyskaliśmy dostęp do coraz większej liczby, często sprzecznych, zaleceń dotyczących sprawowania opieki nad dzieckiem. Dodatkowo współcześni rodzice zmagają się z wieloma obowiązkami, żyją w pośpiechu i stresie. W związku z tym zaniedbują podstawowe potrzeby organizmu, co nasila zmęczenie. Z pomocą może przyjść praktyka mindfulness.
Jednocześnie obecnie napotykamy wiele przeszkód w kultywowaniu mindfulness na co dzień. Jak wiadomo, rodzicielstwo bywa wyczerpujące. Kolejną trudnością w kultywowaniu uważności jest dostęp do nowoczesnych technologii i jednocześnie ryzyko wynikające ze zbyt długiego czasu spędzanego przed ekranami, zwłaszcza dla najmłodszych. Opisane wyzwania, z którymi mierzą się opiekunowie, mogą powodować przeciążenie poznawcze, pogłębiać frustrację oraz utrudniają bycie uważnym.
| REFLEKSJA Jakie trudne sytuacje napotykacie w Twojej rodzinie? Skup się na tych najbardziej typowych. Wypisz je, a potem analizuj każdą sytuację oddzielnie. Zapisz swoje obserwacje. Poniższe pytania mogą Ci pomóc:
|
Być wystarczająco dobrym rodzicem
Tymczasem wystarczająco dobry rodzic, który zauważa emocje i potrzeby dziecka oraz stara się na nie adekwatnie reagować, musi najpierw zadbać o siebie. Mindfulness i współczucie pomagają nam zrozumieć siebie – być w kontakcie ze swoimi emocjami i potrzebami.
Jeśli rodzic ma większy poziom uważności, to łatwiej mu zadbać o swoje biologiczne i psychiczne potrzeby. Także w trudnej sytuacji łatwiej się zatrzymać i nie dać się ponieść emocjom, a następnie wybrać najbardziej adekwatną reakcję, która odpowiada na emocje oraz potrzeby dziecka. Opiekun jest zawsze dla dziecka punktem odniesienia i bezpiecznym portem, który stanowi schronienie w obliczu trudności, uczy dziecko regulacji emocji, życzliwego odnoszenia się do siebie oraz innych. Są to bardzo ważne zasoby, wykorzystywane przez całe życie.
Podsumowując, zaproszenie dziecka do świata uważności wpływa na jego dobrostan psychiczny, jakość relacji oraz może zmniejszać ryzyko występowania zaburzeń psychicznych (np. uzależnień, zaburzeń lękowych, depresji, zaburzeń odżywiania).
POLECAMY
Co może dać Ci uważność w relacji z dzieckiem? (mindful parenting)
Czym zatem jest uważność i jak można ją przenieść na grunt relacji z dzieckiem? Jon Kabat-Zinn definiuje ją jako „szczególny rodzaj uwagi, nieosądzającej i intencjonalnie skierowanej na wybrany element bieżącego doświadczenia”. Rozwój tego konstruktu i obserwacja korzystnych efektów mindfulness dla dobrostanu psychicznego zainspirowały psychologów do zastosowania go na gruncie relacji rodzinnych. Uważność rodzicielska (według ujęcia Jona Kabata-Zinna i Myli Kabat-Zinn) polega na zwracaniu uwagi na dziecko w nieoceniający i niereaktywny sposób w każdym momencie oraz interakcje z dzieckiem, podczas których opiekun jest świadomy jego potrzeb w danej chwili.
Warto także wspomnieć interesujące podejście do uważnego rodzicielstwa, reprezentowane przez Larissę Duncan, J. D. Coatswortha i Marka T. Greenberga.
Wyróżnili oni pięć wymiarów tej właściwości psychicznej:
- Uważne słuchanie – intencjonalne kierowanie uwagi na chwilę bieżącą podczas komunikacji z dzieckiem.
- Nieoceniająca akceptacja siebie i dziecka – m.in. rozumienie, jak oczekiwania wobec siebie i potomka mogą oddziaływać na relacje z nim.
- Świadomość emocji własnych oraz dziecka, a także ich wpływu na dynamikę relacji.
- Umiejętność samoregulacji w rodzicielstwie – ściśle związana ze świadomością emocji. Ułatwia zatrzymanie automatycznych reakcji i wybór najbardziej pomocnego zachowania w danej sytuacji, które jednocześnie jest zgodne z cenionymi przez siebie wartościami.
- Rozwijanie postawy współczucia względem siebie i dziecka – niwelowanie nadmiernego obwiniania się,...
